De supermarkt als nieuwe speeltuin

De foto is ge-linked naar de bron.

“Luister nou eens even goed, ik heb al drie keer tegen je gezegd dat je door moet lopen met die kar!”

Ze kijkt hem aan met een combinatie van spot, schaamte en desinteresse zoals alleen een puber dat kan.



Een ander meisje bekijkt het schouwspel van een afstandje en een groepje jongens staat te ginnegappen bij de schappen. Ik vraag me af of AH winkelmanagers tegenwoordig ook een Pabo opleiding moeten hebben. Tenslotte lijkt het in de winkel net pauze in de kantine van een scholengemeenschap. 

Vaak als ik bijvoorbeeld de rozijnen sta te zoeken blijf ik een beetje hangen om te proberen een verhaal te maken van flarden tekst van het gesprek tussen twee meisjes van een jaar of 17. Dit klinkt, nu ik het zo opschrijf, als klinkklare nieuwsgierigheid, maar mensen, ik schrijf en dan ligt de inspiratie op straat. Of in dit geval tussen de rekken, mits je oren gespitst zijn natuurlijk. Meestal een gesprek over het weekend en wie met wie naar huis ging en dat X weer te veel had gedronken maar dat het wel weer “fokking chill” was. De onhandigheid van sommige jongens is meestal het leukst om te observeren. Of hoe ze heel erg hun best doen om alles netjes op een rijtje in de schappen te leggen terwijl hun moeder al blij zou zijn als ze met een fractie van die moeite hun sokken bij de sokken legden in de desbetreffende lade thuis. Terwijl de meeste tieners in hun eigen kamer niets kunnen vinden kan je ze in de AH alles vragen. Ze zijn namelijk getraind om nooit nee te verkopen en “ik zoek het niet om dat te zoeken” (Brabants voor “ik heb er geen zin in”) is bij de  klantgerichte AH ook geen mogelijk antwoord. Ze antwoorden standaard, terwijl ze erg hun best doen om de irritatie van de onderbreking te onderdrukken, dat ze het niet zeker weten maar het gaan informeren. Meestal lopen ze dan naar achter door de klapdeuren naar iemand die ALLES weet en komen ze dan een paar minuten later terug met het verlossende woord. Als het in de buurt ligt, wijzen ze de weg of ze lopen even met je mee als de mogelijkheid bestaat dat je onderweg volkomen vergeet wat je ook alweer zocht.

Ik heb overigens nooit gevraagd aan een parttimer of ze weten waar mijn kar staat. Misschien wel een keer een leuke.

Vandaag was het wel heel opvallend dat op een gewone schooldag overal van die parttime licht blauwe bloesjes rondliepen met dozen en kratten. Ik denk even na wat ik van het meisje vind die liep te klieren met de kar met lege dozen en wat ik van de manager vind die van hen verwacht dat ze met z’n allen serieus en vol overgave (lees geen lol maken) hun taak volbrengen. Natuurlijk, ze hebben er zelf voor gekozen om op deze manier wat bij te verdienen maar is de hele bijbaantjes  cultuur niet een beetje uit de hand aan het lopen? Tien/twintig jaar geleden waren dat echte banen voor mensen die er hun huur en onderhoud mee moesten betalen. Mensen die heel bewust of uit noodzaak kozen voor een overzichtelijke taak. Ook mensen die daarnaast hun leven vulden met muziek maken in een band, portretten schilderen of andere creatieve activiteiten die veel geluk geven maar te weinig brood. Na het snijden in cultuur gerelateerde subsidies zijn ook de parttime betaalde functies aan het verdwijnen doordat scholieren anders hun smartphone abonnement niet kunnen bekostigen. En dan hebben we het natuurlijk wel over een basis behoefte.

Al Google’nd kwam ik een interessante studie tegen over werkende pubers.( *)
Het schijnt dat “Driehonderdduizend kinderen van 12-15 jaar in Nederland werken. Niet omdat het leuk of leerzaam is, maar omdat ze geld 'nodig' hebben voor luxegoederen. Nou zullen velen zeggen, daar is niets mis mee. Maar is dat wel zo? Want terwijl wij ouders vaak denken dat een bijbaantje bijdraagt aan de waarde van het geld leren kennen en dat ze bovendien discipline wordt bijgebracht door iemand anders (op vlakken waar wij het hebben opgegeven) denken de jongeren zelf daar heel anders over. Ze vinden het werk stom en absoluut niet leerzaam maar ze willen gewoon geld verdienen. Nou “willen”? zelf zeggen ze “moeten”. 
Kinderen en pubers zijn gericht op consumptie als leidend principe. En nee, dat is niet leuk om te horen en ja die van mij en die van jou vallen daar ook onder. Het niet hebben van een “smart” phone maakt je automatisch een sukkel. Het bedrijfsleven speelt hier dankbaar op in want abonnementen moet je iedere maand betalen. Een vakantiebaantje, om wat extras te verdienen, is al lang niet meer voldoende. Kinderen zijn autonome consumenten geworden.

Volgens de wet mogen kinderen van deze leeftijd alleen onder toezicht hand- en spandiensten doen maar het blijkt in de praktijk dat er juist veel zelfstandigheid en verantwoordelijkheid van ze wordt gevraagd. Van werken met grote gevaarlijke machines op een boerderij tot babysitten voor kleine kinderen. (**)
Vraag is daarnaast ook of al die tijd dat kinderen zogenaamd heel goed bezig zijn om iets over “de waarde van geld” te leren er niet te weinig tijd over blijft voor andere waardes. Mee naar oma op zondagmiddag? De auto wassen van de buurvrouw? Nee, helaas, er moet gewerkt worden. AH kan ieder moment bellen om parttime krachten in te zetten op onverwacht drukke momenten. De toelevering op afroep beperkt zich niet tot de producten in de winkel en beide leveranciers zijn slachtoffer van onze flexible economie. 
Het blijkt dat 9000 kinderen 20 uur werken per week. Het lijkt mij weinig tijd over te laten voor een leven.

Het boek signaleert zeker een trend hoe we denken over consumeren en wat belangrijk is, en dat verander je niet zomaar. Het heeft mij in ieder geval wel aan het denken gezet. 
In de Verenigde Staten en Engeland, waar dit proces al langer gaande is, zijn in dit verband enkele interessante studies verschenen waarvan de titels voor zich spreken: Corporate Culture's War on Children, Born to Buy en The Material Child.

Mijn verwachtingen dat de drang voor luxe gadgets zal minderen is gelijk aan de verwachting dat 
de inhoud van mijn keukenkastjes ooit op kleur en datum geordend zullen zijn.
Gelukkig kunnen onze kinderen dat later wel.



*  ‘Pubers aan het werk in Nederland – De kwetsbaarheid van de jonge consument’. ISBN 978‐90‐5931‐9837
                   
** http://www.uva.nl/nieuws-agenda/nieuws/uva-nieuws/content2/2013/06/pubers-aan-het-werk-in-nederland.html

---